ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ ဘ၀ပံုရိပ္

           ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ကို ၁၉၀၇ တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၀ တြင္  ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။  ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ ပင္ကို ေရးသားဖြဲ႔ႏြဲ႔ ျပဳစုမႈႏွင့္ ဘာသာ ျပန္ဆိုမႈအျဖစ္ ၀တၳဳတို၊ ျပဇာတ္၊ ကဗ်ာ၊ စာတမ္းငယ္၊ ရသ ဒႆနႏွင့္ သမုိင္းဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါး စသည့္ စာေပလက္ရာ မ်ဳိးစံုကို ျပဳစုခဲ့သည္။ 

        ကြယ္လြန္ခ်ိန္ အထိ ကဗ်ာ ပုဒ္ေရေပါင္း ၂၃၀ ခန္႔ ၀တၳဳတို ၄၆ ပုဒ္၊ ျပဇာတ္ ၈ ပုဒ္၊ စာတမ္းႏွင့္ ေဆာင္းပါး ပုဒ္ေရေပါင္း ၃၀၀ ခန္႔ကို ေရးသား ျပဳစု ႏိုင္ခဲ့ၿပီး လံုးခ်င္း စာအုပ္ေပါင္း ၄၁ အုပ္ရွိသည္ဟု စာေပ သုေတသီတို႔က မွတ္တမ္း တင္ထားၾကပါသည္။ 

              ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ဖန္တီးေသာ စာေပ လက္ရာမ်ားသည္ အလြမ္း၊ အေဆြး၊  အေတြး၊ သံေ၀ဂ၊ သင္ခန္းစာ စသည့္ ရသမ်ားကို ေပးႏိုင္စြမ္းသည့္ျပင္ ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပည္သူကိုလည္း တစ္ဖက္ တစ္လမ္းမွ အက်ဳိးျပဳသည့္ စာေပလက္ရာမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ စာေပလက္ရာ ဖန္တီးမႈမ်ားကို အရင္းခံၿပီး ျမန္မာစာေပ ေလာကတြင္ စာေရးဆရာ၊ ဘာသာျပန္ ဆရာ၊ ကဗ်ာစာဆို-စသျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ဂုဏ္တင္ ေမာ္ကြန္း ထုိးေပးၾကသည္။
      ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ ဧရာ၀တီတိုင္း ဖ်ာပံုၿမိဳ႕တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း၊ ျမန္မာေက်ာင္းႏွင့္ အဂၤလိပ္ျမန္မာ အထက္တန္းေက်ာင္း တို႔၌ ပညာ သင္ယူခဲ့ရာ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္တြင္ သတၱမတန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဖ်ာပံု အမ်ဳိးသား အထက္တန္းေက်ာင္း၊ ရန္ကုန္ အမ်ဳိးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းႏွင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းတို႔တြင္ ဆက္လက္ပညာ သင္ယူခဲ့ရာ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ၁၁ ဆင့္တန္း ေအာင္ျမင္ၿပီး ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္သို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္တြင္ ၀ိဇၨာဘဲြ႔ႏွင့္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ မဟာ၀ိဇၨာဘဲြ႕တို႔ ရခဲ့ၿပီးလွ်င္ ၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ လန္ဒန္ ႏွင့္ ဒဗၺလင္ တကၠသိုလ္တို႔မွ စာၾကည့္ တုိက္ ပညာဒီပလုိမာ ရရွိခဲ့သည္။ ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီသည္ အမည္ရင္း ဦးသိန္းဟန္ အျဖစ္ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ အထိ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာ နည္းျပဆရာ လုပ္ခဲ့ျပီးေနာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မ အမ်ဳိးသား အထက္တန္းေက်ာင္း အထက္တန္းျပဆရာ၊ မႏၲေလး-ဥပစာေကာလိပ္ ျမန္မာ စာနည္းျပဆရာ၊ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ စာၾကည့္တုိက္မႉး အျဖစ္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။

             ဒီအျပင္ ပညာေရး ၀န္ႀကီး ဌာန ဒုတိယ ၫႊန္ၾကားေရး၀န္ (စာေပႏွင့္ စာၾကည့္တုိက္)၊ တုိင္းျပဳ -ျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္႐ံုးႏွင့္ ေရြးေကာက္ပဲြေကာ္မရွင္႐ံုး အထူးအရာရွိ၊ ပညာေရး- ၀န္ႀကီးဌာန ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ျပဳစုထုတ္ေ၀ေရး ညႊန္ၾကားေရး၀န္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္း ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒၊ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ျမန္မာစာပါေမာကၡ၊ ႏိုင္ငံသမိုင္းသုေတသန ဦးစီးဌာန ၫႊန္ၾကားေရး၀န္၊ ပညာေရး ၀န္ႀကီးဌာန အထူးအရာရွိ(၁)၊ ႏိုင္ငံ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာန အၾကံေပးပုဂိ္ၢဳလ္၊ ပညာရပ္ေ၀ါဟာရကာ္မတီ ဥကၠ႒၊ အမ်ဳိးသားစာေပဆု ေရြးခ်ယ္ေရးေကာ္မတီ ဥကၠ႒၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသုေတသန အသင္းဥကၠ႒စသည့္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ တာ၀န္အရပ္ရပ္ကို ထမ္းေဆာင္ၿပီး အၿငိမ္းစား ယူခဲ့သည့္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ မ်ားျပားလွေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ တာ၀န္ အရပ္ရပ္ကို ထမ္းေဆာင္ရင္းမွ စာေကာင္း ေပမြန္တို႔ကို ဖန္တီးခဲ့သည္ဟု ဆုိရပါမည္။ 

                ၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ သစၥာ၀ါဒီ သတင္းစာမွ အဂၤလိပ္ ကဗ်ာဆရာ Henry Wotton ၏ The Character of Happy Life ကဗ်ာကို ဘာသာျပန္ပဲြ က်င္းပလွ်င္ ပါ၀င္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရာ၌ သစၥာ ၀ါဒီဆု (ေရႊဒဂၤါးငါးျပား) ရခဲ့သည္။ ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ အသက္ ၁၇ ႏွစ္ခန္႔ ၿမိဳ႕မ အထက္တန္း ေက်ာင္းသား ဘ၀ကပင္ သူရိယႏွင့္ ၀ံသယု၀ မဂၢဇင္းတို႔၌ ကဗ်ာမ်ား စတင္ ေရးသားခဲ့ရာ၌ သစၥာ ၀ါဒီဆုအတြက္ စိတၱသုခ လကၤာဟု အမည္ေပး ၿပိဳင္ပဲြ၀င္ခဲ့သည္။ 

           ၁၉၂၈ ခုႏွစ္တြင္ ဥပစာတန္းကို ျမန္မာစာ အမွတ္ အမ်ားဆံုး ရရွိ ေအာင္ျမင္ခဲ့၍ သာဒိုးေအာင္ဆု ရရွိခဲ့သည့္ျပင္ ျမန္မာစာေပ သမုိင္းတြင္ ပထမဦးဆံုး ေခတ္စမ္း ကဗ်ာအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾက သည့္ပိေတာက္ပန္း ကဗ်ာကို ဟံသာ ေၾကးမံု စာေစာင္ႏွင့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း တုိက္မဂၢဇင္းတို႔တြင္ ေဖာ္ျပခံရသည္။ 

  ၁၉၃၄ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္ တည္းျဖတ္သည့္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူ ၈ ဦး၏ ေခတ္စမ္း ကဗ်ာမ်ား ပထမတြဲကို ကဗ်ာ ၇၈ ပုဒ္ျဖင့္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ရာ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ျဖစ္လာမည့္ ေမာင္သိန္းဟန္ တစ္ဦးတည္းက ၂၄ ပုဒ္ အမ်ားဆံုး ပါ၀င္ ေရးသား ႏုိင္ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ ေခတ္စမ္း ကဗ်ာေခတ္ဦးတြင္ ေခတ္စမ္းကဗ်ာကို အေစာဆံုးႏွင့္ အမ်ားဆံုး ေရးသားႏုိင္ခဲ့ သည္ဟု ဆိုႏုိင္သည္။ 

       နိုင္ငံေတာ္မွ ဆရာေဇာ္ဂ်ီအား စာေကာင္းေပမြန္မ်ား ဖန္တီးမႈ အတြက္ ၁၉၅၅ခုႏွစ္တြင္ သခင္ကိုယ္ေတာ္ မႈိင္းဋီကာ စာအုပ္ျဖင့္ စာေပဗိမာန္ (စာပေဒသာ) ဆု၊ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္တြင္ နင္လားဟဲ့ ခ်စ္ဒုကၡႏွင့္ အျခား ၀တၳဳတို မ်ား ျဖင့္ အမ်ဳိးသားစာေပ(ဘာသာျပန္) ဆု၊ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ ေရွးေခတ္ပုဂံ ကဗ်ာမ်ားႏွင့္ အျခား ကဗ်ာမ်ား ျဖင့္ အမ်ဳိးသားစာေပ (ကဗ်ာ) ဆုတို႔ ခ်ီးျမႇင့္ ခံခဲ့ရၿပီး ႏုိင္ငံ တာ၀န္ႏွင့္ စာေပတာ၀န္ တို႔ကို ထူးခၽြန္ ေျပာင္ေျမာက္စြာ ထမ္းေဆာင္မႈျဖင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ၀ဏၰ ေက်ာ္ထင္ဘဲြ႔ႏွင့္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ သီရိပ်ံခ်ီ ဘြဲ႔တံဆိပ္တို႔ကိုလည္း ခ်ီးျမႇင့္ ခံခဲ့ရသည္။ 

                   ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီသည္ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ ၁၇ ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ စိတၱသုခ လကၤာ အပါအ၀င္ စာနယ္ဇင္း ကဗ်ာမ်ားမွ စတင္၍ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ အသက္ ၈၀ ႏွစ္ အရြယ္တြင္ ကမာၻ႔ ဖခင္မ်ားေန႔ကဗ်ာ (လံုမေလး မဂၢဇင္း ၁၉၈၇ ဇြန္)အထိ တစ္သက္တာလံုး ကဗ်ာမ်ားကို အစဥ္တစုိက္ ဖန္တီးခဲ့မႈ၊ ဖန္တီးရာ၌လည္း ကဗ်ာေကာင္း ကဗ်ာမြန္မ်ားျဖစ္မႈ၊ ျမန္မာ ကဗ်ာဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးတြင္ ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္ၾကံဆမႈ စသည္တို႔ေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕က ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီ၏ စြမ္းေဆာင္ခ်က္ႏွင့္ ဖန္တီးမႈမ်ား အနက္ ကဗ်ာ စာဆိုႏွင့္ အမ်ဳိးသား ကဗ်ာဆရာ အျဖစ္ကို ပိုမိုအာ႐ံု ၀င္စားၾကသည္။ 

         ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ဖန္တီး ဖြဲ႔ႏြဲ႔ခ့ဲသည့္ ကဗ်ာ ၂၃၀ ပုဒ္ခန္႔ကို ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ကိုယ္တိုင္အစု ၅ စု ပိုင္းျခားၿပီး အုပ္စု ဖြဲ႔ေပးခဲ့သည္။ ထုိ ၅ စုမွာ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္မွ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္အတြင္း ေတးထပ္၊ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ေတးထပ္၊ ေလးဆစ္၊ စည္ ေတာ္သံ၊ ရတုပိုဒ္စံု၊ ႀတိခ်ဳိး၊ ေလးခ်ဳိး၊ ညည္းခ်င္းႏွင့္ စာေထာင့္ေလးခ်ဳိး စသည့္ ဂႏၴ၀င္ ပံုသဏၭာန္ ဖြဲ႔ႏြဲ႔ထားသည့္ ေရွ႕ေျပးကဗ်ာစု၊ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရွ႕ေျပးကဗ်ာစုႏွင့္ အေၾကာင္းအရာႏွင့္ ပံုသဏၭာန္ပါ ျခားနားသည့္ ေခတ္စမ္း ကဗ်ာမ်ားကို စုစည္းထားေသာ ပိေတာက္ေရႊ၀ါ ကဗ်ာစု၊ ကဗ်ာဖြဲ႔ႏြဲ႔ သူ၏ ဘ၀အျမင္ ဒႆနႏွင့္ ေစတနာကို ထင္ ဟပ္ေသာ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာစု၊ အနာဂတ္ ကုိ ပိုင္စိုးၾကမည့္ မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ား အတြက္ အတိတ္ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို သံုးသပ္ ဆင္ျခင္ၾကေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ေရ ထိန္း သိမ္းေရးႏွင့္ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီၫြတ္ေရး အတြက္ အသိႏွင့္ သတိ ေပးထားသည့္ ညီသစ္ဆင္း ကဗ်ာစုႏွင့္ အမ်ဳိးသား ယဥ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းေရး ႏိုင္ငံဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေရး၊ ဇာတိမာန္ ထက္သန္ေရးႏွင့္ ေအးခ်မ္း သာယာေရးတို႔ အတြက္ လႈံ႔ေဆာ္သည့္ ပုဂံ- ကဗ်ာစု တို႔ျဖစ္ၾကသည္။

      ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသ ဖ်ာပံုဇာတိျဖစ္၍ ျမစ္မ်ား၊ ေခ်ာင္းမ်ား၊ ေျမာင္းမ်ား၏ ေရစီးဆင္းမႈ၊ စီးဆင္းေနေသာ ေရတြင္ ေဗဒါပင္ႏွင့္ ေဗဒါပန္းမ်ား၊ အုန္းလက္မ်ား၊ သစ္ ကိုင္းသစ္ခက္မ်ား ေမ်ာပါမႈ၊ အခ်ိန္အခါ အရ ထိုစီးဆင္းေနေသာ ေရတြင္ ဒီေရ အတက္အက် ျဖစ္မႈ၊ ထုိေရအလ်ဥ္၌ ဘဲအုပ္မ်ားႏွင့္ ငါးပ်ံမ်ား အပါအ၀င္ ေရသတၱ၀ါမ်ား က်က္စားမႈ၊ လတာျပင္၊ လမုပင္၊ ဓနိပင္၊ က်ဴပင္၊ ဘုတ္ငွက္ စသည့္ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ၏ သေကၤတမ်ား ျဖစ္တည္မႈတို႔ကို ေန႔စဥ္ႏွင့္ အမွ် ေတြ႔ျမင္ခဲ့ရသည္။ 

      ထုိေတြ႔ျမင္ရသမွ် ျမင္ကြင္းမ်ားသည္ ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီ၏ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ ႏွလံုးသားတြင္ စြဲၿငိ ေနခဲ့သည္။  ကဗ်ာဆရာ တကၠသိုလ္ မင္းေမာ္က- ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာမ်ား၏ ဇာစ္ျမစ္ ဗီဇကို ၾကည့္လိုက္သည့္ အခါ ၁၉၃၀ ၀န္းက်င္ေလာက္က စခဲ့သည္။ ဆရာ့ အဆိုအရ ပထမဆံုး ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာမွာ “Wend the way Beda, Wend the way...” အစခ်ီေသာ အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ ေရးခဲ့ေသာ ကဗ်ာျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါသည္။ 

     ထုိကဗ်ာ၏ ေနာက္ ေဗဒါ အေၾကာင္း ဆက္မစပ္ဘဲ ၁၉၃၆ ခု ၀န္းက်င္ေလာက္ေရာက္မွ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာကို ျမန္မာလိုစတင္၍ စပ္ခဲ့ပါ သည္။ စပ္စဥ္က “ေဗဒါပန္း” ဟု ကဗ်ာကို အမည္ေပးခဲ့သည္။ xxx ထုိေဗဒါပန္း ကဗ်ာကို ေရးၿပီး ေနာက္ရပ္တန္ံေနခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ေလာက္မွ ျပန္၍ ဆက္ေရးခဲ့သည္။ ၁၉၃၆ ခု ၀န္းက်င္က ေရးခဲ့ေသာ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာ အပါအ၀င္ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္တြင္ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာ ကိုးပုဒ္ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္မွ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာကို အမွတ္ ၄၁ အထိ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းေရးခဲ့ရာ ၁၉၇၁ ေနာက္ပိုင္းေရာက္မွ ရပ္လိုက္သည္။ xxx ထုိ႔ေၾကာင့္ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာ၏ သမိုင္းေၾကာင္းကို ၾကည့္လိုက္လွ်င္ ၁၉၃၀ မွ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္အတြင္း ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ၾကာခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္။ 

         ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ စာေရးဆရာႀကီး ပါရဂူ-က  အႏုပညာ ဖန္တီးရာ၌ အေတြး အေခၚ သို႔မဟုတ္ စိတ္ကူး သို႔မဟုတ္ ဒႆနသည္ အႏုပညာ၏ အသက္ျဖစ္သည္။ အေတြးအေခၚ သုိ႔မဟုတ္ စိတ္ကူး သို႔မဟုတ္ ဒႆန မပါေသာ အႏုပညာသည္ ဆားမပါေသာ ဟင္းကဲ့သို႔ ေပါ့ျပက္ျပက္ ျဖစ္ေနတတ္သည္။
       ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီ၏ ကဗ်ာ၌ အေတြး ပါသည္။ စိတ္ကူးပါသည္။ ဒႆန ပါသည္။ ဘ၀ ဒႆနပါသည္။ အိႏိ္ၵယ ကဗ်ာဆရာႀကီး တဂိုးသည္ ကဗ်ာ ဖြဲ႔သည္ အခါ တိုက္႐ိုက္ အဓိပၸာယ္ ထြက္ေသာ ကဗ်ာမ်ဳိးကို ဖြဲ႔႐ိုးဖြဲ႔ေလ့ မရွိ ေပ။ သေကၤတ သေဘာေဆာင္ေသာ၊ ေနယ်တၱ သေဘာေဆာင္ေသာ၊ တစ္မ်ဳိး တစ္ဖံုၾကံဆ၍ သိရေသာ၊ တုိက္႐ိုက္ အဓိပၸာယ္၏ ေနာက္ကြယ္၌ ကြယ္၀ွက္ ေနသည့္ အဓိပၸာယ္ တစ္မ်ဳိးကို ၫႊန္ျပေသာ ကဗ်ာ အဖြဲ႔မ်ဳိးကိုသာ မ်ားေသာ အားျဖင့္ ဖြဲ႔ဆိုေလ့ ရွိေလသည္။ ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီလည္း ထိုနည္း အတိုင္းပင္။ သူ၏ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာသည္ ကဗ်ာ အဖြဲ႔တြင္ ေရွ႕တန္းသ႐ုပ္ ေဖာ္၀တၳဳမွ်သာ ျဖစ္သည္။ သေကၤတ မွ်သာ ျဖစ္သည္။ ကဗ်ာဆရာ ၫႊန္းလိုသည့္ အရာမွာ ကဗ်ာအဖြဲ႕၌ ရွိေနေသာ ေလာကဓံလႈိင္း အပုတ္ ခံေနရသည့္ မႏုႆ လူသားျဖစ္သည္။ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာကို ေ၀ဖန္သူ အခ်ဳိ႕ရွိသည္။ ထိုပုဂိ္ၢဳလ္မ်ားသည္ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာကို လက္တစ္ဆံုး အတြင္းႏႈိက္၍ မၾကည့္ ၾကေသာေၾကာင့္၊ အေပၚယံ၌သာ လမ္းဆံုး ေနၾကေသာေၾကာင့္၊ သေကၤတျဖစ္ေသာ ေဗဒါပင္က ေက်ာ္လြန္ၿပီးေရွ႕တိုး မသြားၾကေသာေၾကာင့္ ယင္းကဲ့သို႔ ေ၀ဖန္ၾကျခင္း ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
        ဆရာျမသန္းတင့္က ပိေတာက္ပန္းသို႔ ဂုဏ္ျပဳျခင္း ေဆာင္းပါး( ၁၉၉၇-၉၈) တြင္- ဆရာေဇာ္ဂ်ီရဲ႕ ကဗ်ာဟာ တစ္ေလာကလံုးနဲ႔ သက္ဆုိင္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ပုဂၢလိက ခံစားမႈသက္ သက္မဟုတ္ပါဘူး။ ၾကည့္လိုက္ရင္ ပုဂၢလိက ဆန္သလို ထင္ရေပမယ့္ ဒိ႒ဓမၼ တရား ျဖစ္ေနပါတယ္။ သီးျခားဆန္သလို ထင္ရေပမယ့္ ေယဘုယ် သေဘာကို ေဆာင္ေနပါတယ္။ အစိတ္အပိုင္း ေလးတစ္ခုလို႔ ထင္ရေပမယ့္ တစ္ခုလံုးျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီသေဘာကို ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာေတြထဲမွာ အမ်ားႀကီး ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ေဗဒါလမ္းဟာ ဘ၀ကို ေျပာတာ၊ ေလာကဓံကို ေျပာတာ၊ အတက္ အက်ကို ေျပာတာ၊ အားမာန္ကို ေျပာတာ စသျဖင့္ ဋီကာဆရာေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး အနက္ ဖြင့္ႏိုင္ပါတယ္ ဟု ႐ႈျမင္သံုးသပ္ ျပခ့ဲသည္။
          ဆရာမ ခင္ေဆြဦး က- ဆရာ၏ ေဗဒါလမ္းကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ဖတ္လွ်င္ေတာ့ ကၽြန္မ ေရးေသာ စာမ်ားအတြက္ အားမလို အားမရ ျဖစ္မိတာ အမွန္ပင္။ ဆရာ၏ Universal Thought လူအမ်ားစုႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ အေတြးကို လက္လွမ္း မမီတမီ စဥ္းစား-စျပဳလာသည္။ ဆရာ၏ ေဗဒါမသည္ ေဗဒါမ စစ္စစ္မဟုတ္ေပ။ ဘဲအုပ္-တစ္ရာႏွစ္ရာ အကန္ခံရေသာ မိန္းကေလးလား။ ေလာကဓံ၏ ျပင္းထန္ေသာ ဒဏ္ကို ႐ုန္းရကန္ရေသာ မိန္းကေလးလား။ ေဗဒါမသည္ လူသား အားလံုးႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္။ အဖိအႏွိပ္ အထုေထာင္း ခံရေသာ လူေတြအားလံုး ေဗဒါမပဲ မဟုတ္ပါလား။ စၾက၀ဠာတစ္ခြင္ ေလာကတြင္ ရွိသမွ် ဒုကၡသားေတြ၏ ဆရာ၏ Image နိမိတ္ပံုေတြသည္ လွပါေပ သည္။ “စုန္ျပန္ရ အဖန္ဖန္၊ ဆန္ျပန္ ရတလဲလဲ၊ မေဗဒါ ဒီေရေၾကာမွာ ေမ်ာလ်က္သာပဲ” ႏွင့္ “ေဗဒါပ်ံ အံကိုခဲ ပန္း ပန္လ်က္ပဲ” ဟု အဆံုးသတ္၍ အား နက္စ္ဟာ မင္းေ၀း၏ ပင္လယ္ျပာႏွင့္ တံငါအုိ (Old Man and the Sea) ႏွင့္ ဂ်က္လန္ဒန္၏ သံဖေနာင့္ (The Iron Heal) ကမာၻ႔ စာေပထိပ္တန္း၀င္၀တၳဳမ်ား ၏ (Concept) အေတြးမ်ားႏွင့္ ကြာျခားလိမ့္မည္မထင္ပါ ဟု ေဖာ္ညႊန္းခဲ့ေလသည္။
          ဆရာမႀကီး ခင္ႏွင္းယုက- သူတကာေတြ ဘ၀ကို သုညက စခဲ့ရသည္ ဆိုၾကသည္။ ကၽြန္မဘ၀ အစက သုညမွာ အႏုတ္ လကၡဏာပါ ေသး။ ထုိစဥ္မွာ ဟင္ဒါဆင္ ပံုျပင္ထဲက အက်ည္းတန္ေသာ ဘ၀တူ ဘဲကေလး ကို သေဘာ က်သလို ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာထဲမွ ေဗဒါကို သေဘာ က်လာသည္။ ဆရာသည္ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမ တရားေတာ္တို႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးရင့္က်က္ ၿပီးျဖစ္၍ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဒုကၡ သစၥာကို ရပ္စကား ရြာစကား နားလည္လြယ္ေသာ ကဗ်ာ စကားျဖင့္ တစ္ဆင့္လက္ ဆင့္ကမ္းခဲ့သည္။ ေဗဒါလမ္း ကဗ်ာထဲ မွ ပန္းပန္လ်က္ပဲကို ကၽြန္မ အႀကိဳက္ဆံုး ျဖစ္သည္။ xxx ဆရာ့ကဗ်ာထဲမွာ ဘ၀၏ ဆင္းရဲျခင္း အမွန္တရား ဒုကၡသစၥာကို ကၽြန္မ ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ၿပီးေတာ့လည္း ဘ၀ဒုကၡ ဆိုသည္မွာ တစ္ခါတည္း တစ္ႀကိမ္တည္း ေတြ႔ရသည္ မဟုတ္၊ ဆရာ့ ေဗဒါလို လႈိင္းကပုတ္လိုက္၊ ျမဳပ္လိုက္ေပၚလိုက္၊ ေပၚလို႔မ်ား နားရမလား ထင္ဆဲ မနားရခင္ အုန္းလက္က ၀င္ေဆာင့္၊ အုန္းလက္လက္က လြတ္ေတာ့ ဘဲအုပ္ႏွင့္ ရင္ဆုိင္ရေသာ ဘ၀ အေထြေထြ စစ္မ်က္ႏွာ ေပါင္းစံုကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဆရာသည္ ဘ၀၏ ဆင္းရဲ အမွန္တရား ဒုကၡသစၥာကို ေဖာ္ထုတ္လိုက္ေသာ အခါ “ေဗဒါရယ္ ငါနဲ႔ တူလိုက္တာ”ဟူ၍ ခံစား မိလိုက္သည္။
                တစ္ဖန္ ဆင္းရဲကို ရင္ဆိုင္နည္းကို ေဖာ္ျပရာ၌ ဆရာက “ေဗဒါပ်ံ အံကိုခဲ ပန္းပန္လ်က္ပဲ“ ဟူေသာ အားမာန္ႏွင့္ ဇြဲသတိၱကို စာဖတ္သူ ႏွလံုးသားကိုေပး ပို႔၍ ရင္ဆိုင္ခိုင္းသည္။ ကၽြန္မအတြက္ ေဗဒါသည္ “စံ” ျဖစ္လာသည္။ ထုိအခါ ကၽြန္မသည္ စိတ္ဓာတ္ ေခ်ာက္ခ်ား၍ ကစဥ့္ကရဲ တုန္လႈပ္ေသာ စိတ္ကိုထိန္း ခ်ဳပ္လာႏိုင္သည္။ xxx ကၽြန္မ ကေလာင္ကိုင္၍ စာေပနယ္ထဲ ၀င္ေရာက္လာႏိုင္ေတာ့ ကၽြန္မလို ဘ၀ ဒုကၡေတြထဲမွာ တ၀ဲလည္လည္ ၾကံဳေတြ႔ ရသူတို႔ အတြက္ ပန္းပန္ လ်က္ပါ ၀တၳဳကို ေရးခဲ့ပါသည္။ ဆရာ့ ၀ိညာဥ္သည္ ဆရာ့ကဗ်ာမွ ကၽြန္မ ႏွလံုးသားကုိပူး၀င္၍ ကၽြန္မ ဒီ၀တၳဳကို ေရးသားႏုိင္ခဲ့သည္ ဟု လည္းေကာင္း ေဖာ္ၫႊန္းဖြင့္ ဆိုခဲ့ၾကသည္။
  ဒါ႐ိုက္တာ ခ်စ္ခင္သည္ မာလာဦး ႐ုပ္ရွင္မွ ပန္းပန္လ်က္ပါ ကို ႐ုပ္ရွင္ အသြင္ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ေကာလိပ္ဂ်င္ေန၀င္း (ကိုေစာထြန္း)၊ ျမတ္ေလး(ကို ေက်ာ္စိန္)၊ ၾကည္ၾကည္ေဌး(မေဗဒါ) ႏွင့္ ေဘဘီႏြဲ႔(ခင္မမ) တို႔ကို အဓိက ဇာတ္ေကာင္အျဖစ္ ထား၍ ေအ၀မ္းဦး ဘရွင္၊ ေက်ာ္ေဖ၊ ဦးခ်န္ထြန္း၊ အေ၀ရာၾကည္၊ ၾကယ္နီ၊ ျမင့္ေဖ၊ ေဂ်ာ္လီေဆြ၊ ေဒၚစိန္ခင္ စသူတို႔အား ၀န္းရံ ပါ၀င္ေစ ခဲ့သည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႕ႏွင့္ မႏၲေလး ၀န္းက်င္ကို ေနာက္ခံထား၍ မႏၲေလး ႐ုပ္ရွင္စတူ ဒီယိုႏွင့္ စက္ျဖင့္ ႐ိုက္ကူးခဲ့သည္။ ဂီတမွဴးအျဖစ္ စႏၵရားခ်စ္ေဆြကို တာ၀န္ ေပးခဲ့ၿပီး ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီ၏ ပန္းပန္လ်က္ပဲ ကဗ်ာကိုလည္း ဇာတ္၀င္သီခ်င္း အျဖစ္ ဖန္တီးေစခဲ့သည္။ ဒါ႐ိုက္တာ ခ်စ္ခင္သည္ မေဗဒါအျဖစ္ အရြယ္ရ ေနၿပီျဖစ္ေသာ ၾကည္ၾကည္ေဌးကို ေရြးခ်ယ္ သ႐ုပ္ေဆာင္ ေစၿပီး ပန္းပန္လ်က္ပဲ ႏွင့္ ခ်စ္၍ရြာေသာ မိုးဇာတ္၀င္ သီခ်င္းမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ သီဆိုေစခဲ့သည္။
                 ဆရာမခင္ႏွင္းယု၏ ၀တၳဳတြင္ ကိုေစာထြန္းႏွင့္ မေဗဒါတို႔ ေ၀းကြာ သြားၾကေသာ္လည္း ဒါ႐ိုက္တာ ခ်စ္ခင္၏ ႐ုပ္ရွင္တြင္ ပညာတတ္တို႔၏ ေတြေ၀တတ္သည့္ သဘာ၀ကို ထိမိစြာ ေဖာ္က်ဴးရင္း အထက္လႊာ ဘ၀၏ အားနည္းခ်က္ မ်ားကို မႏွစ္ၿမိဳ႕ေတာ့၍ စြန္႔ခြာ လာသူ ကိုေစာထြန္းႏွင့္ မေဗဒါကို ျပန္လည္ ေပါင္းစည္း ေပးခဲ့သည္။ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ပန္းပန္လ်က္ပါကို ႐ံုတင္ခဲ့ရာ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ ကဗ်ာႏွင့္ ဆရာမႀကီး ခင္ႏွင္းယု၏ ၀တၳဳတို႔ အတိုင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ဒႆနကို မိမိရရ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း ရွိခဲ့ၿပီး ဓာတ္ပံု၊ အသံ၊ တည္းျဖတ္မႈ၊ တင္ျပမႈ၊ ေနာက္ခံ ေတးဂီတႏွင့္ သ႐ုပ္ေဆာင္ အမူအရာ စသည့္ ႐ုပ္ရွင္၏ အဂၤါရပ္မ်ား ျပည့္စံု ေကာင္းမြန္ခဲ့သည္။
            ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာ့ ႐ုပ္ရွင္ ထူးခၽြန္ဆု ခ်ီးျမႇင့္မႈ မျပဳျဖစ္ခဲ့၍ ထိုစဥ္က ခ်ီးျမႇင့္သည့္ ႐ုပ္ရွင္ထူးခၽြန္ဆု အမ်ဳိးမ်ဳိးကို လက္လႊတ္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ ပန္းပန္လ်က္ပါ အမည္ျဖင့္ပင္ ဒါ႐ုိက္တာႀကီးျမင့္က ေက်ာ္သူ၊ ေဇာ္ဦး၊ မို႔မို႔ျမင့္ေအာင္၊ ခင္ႏုႏု တို႔ျဖင့္ ႐ုပ္ရွင္ကားအျဖစ္လည္း ေကာင္း၊ ဒါ႐ုိက္တာ ဦးခင္ေဇာ္က ေက်ာ္သူ၊ လႊမ္းမိုး၊ ခ်စ္ခ်စ္ေဇာ္၊ ခင္ႏုႏု တို႔ျဖင့္ ဗီဒီယိုကားအျဖစ္လည္းေကာင္း ထပ္မံ႐ိုက္ကူးၿပီး ေအာင္ျမင္မႈ ရယူခဲ့ၾကသည္။
            ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ေစတနာအရ ပန္းပန္လ်က္ပဲ ကဗ်ာမွေပးသည့္ ဒႆနႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ ကဗ်ာ၊ ၀တၳဳ၊ ႐ုပ္ရွင္၊ ေတးသီခ်င္း၊ ဗီဒီယိုႏွင့္ ႐ုပ္ျမင္ သံၾကားတို႔မွတစ္ဆင့္ ျပည္သူတို႔ၾကားသို႔ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔စြာ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားခဲ့သည္။